Wat is een bedrijfskolom?
Een bedrijfskolom is een visueel overzicht van alle bedrijven die betrokken zijn bij een product dat de route van grondstof naar consument aflegt. Zoals de naam al doet vermoeden worden deze ‘stations’ onder elkaar weergegeven. Vaak staat de zogeheten oerproducent (de producent van het hoofdingrediënt) bovenaan in de bedrijfskolom en staat de consument helemaal onderaan: je werkt in dat geval van boven naar beneden.
Een voorbeeld van een bedrijfskolom
Om het allemaal nét wat duidelijker te maken gebruiken we een voorbeeld. Denk maar aan de productie van brood. Er is een aantal bedrijven dat betrokken is bij het proces.
Het begint allemaal bij de boer die het graan verbouwt. Het wordt gezaaid en als de tijd rijp is wordt het graan geoogst.
Vervolgens gaat het naar de volgende partij: de opkoper. Hij of zij koopt het graan bij de boer en verkoopt het aan een meelfabriek.
Die meelfabriek is direct de derde partij in het proces. Hier wordt met behulp van speciale technieken het graan vermalen tot meel.
Dan komt de grossier in beeld. Deze partij koopt in grote hoeveelheden het meel van de fabriek in en verkoopt deze vervolgens aan een bakkerij die er weer brood van maakt dat verkocht wordt aan de consument.
Zo zie je dat het best een lange weg is van oerproducent (de graanboer in dit geval) naar de consument (de klant bij de bakker). Het is belangrijk om te weten welke partijen er betrokken zijn en hoeveel macht zij hebben. Misschien is er (hypothetisch gezien, in belang van het voorbeeld) maar één graanboer in Nederland waardoor deze de prijs flink kan verhogen of werkt het andersom doordat er veel grossiers zijn waaruit de bakkerij kan kiezen om zo slechts de laagste prijs te hoeve betalen.
Een markt tussen elke schakel
Wat belangrijk is om je te realiseren is dat er tussen elke schakel van een bedrijfskolom een markt zit. De ene partij verkoopt namelijk iets aan de andere partij. Vervolgens wordt het product in een meer of mindere mate bewerkt en weer doorverkocht aan de volgende partij.
Vier mogelijkheden om meer macht te krijgen binnen een bedrijfskolom
Een bedrijf in de bedrijfskolom kan op een bepaald moment beslissen dat ze hun macht willen uitbreiden en hun positie willen verstevigen. Dat kan op vier verschillende manieren: middels integratie, differentiatie, parallellisatie (branchevervaging) of specialisatie. Ik ga op alle vier deze mogelijkheden in zodat je weet welke mogelijkheden er zijn binnen de bedrijfskolom.
Integratie
Er zitten dus meerdere schakels binnen een bedrijfskolom. Partijen kunnen kiezen voor integratie: het overnemen van de vorige of volgende schakel binnen die bedrijfskolom. Dit zal met name gedaan worden om kosten te besparen en om de positie van het bedrijf in de bedrijfskolom te verstevigen.
Er zijn hier twee soorten integratie mogelijk. Wanneer een bedrijf een eerdere schakel voor haar eigen rekening neemt heet dat achterwaartse integratie. Kiest een bedrijf ervoor om een volgende schakel in de bedrijfskolom over te nemen dan is dat voorwaartse integratie.
Denk bij achterwaartse integratie maar aan een chocoladefabrikant die een suikerfabrikant overneemt. De chocoladefabrikant heeft voor hun product de suiker nodig, welke daardoor een schakel eerder in de bedrijfskolom staat dan de chocoladefabrikant. Door de suikerfabriek over te nemen voorkomt de chocoladeproducent dat er steeds hoge(re) marges gevraagd worden door de suikerfabriek. Zo is de chocoladefabrikant uiteindelijk goedkoper uit.
Bij voorwaartse integratie kun je denken aan de fietsenindustrie. Zo kan een fabrikant van fietsen ook een fietsenwinkel hebben. Op deze manier zal de fietsenwinkel alleen producten van die betreffende fabrikant verkopen en niet bij andere fabrikanten fietsen inkopen. De winkel is dan de schakel die na de fabriek komt. De fietsenfabrikant verstevigt zo haar positie op de markt.
Differentiatie
Van differentiatie is sprake wanneer een bedrijf een activiteit in de bedrijfskolom afstoot. Er komt voor dat afgestoten deel dan een nieuwe bedrijfstak in beeld waardoor de gehele bedrijfskolom langer wordt. Denk aan het voorbeeld van het brood. Stel dat aan het begin van hun bestaan de meelfabriek het graan rechtstreeks van de graanboer kocht. Om bepaalde redenen besluit de meelfabriek op een gegeven moment om dit gedeelte los te laten en geheel zich te focussen op het malen van graan tot meel. Ze stoten dus dit gedeelte af waardoor er een nieuwe schakel bijkomt: de opkoper.
Parallellisatie (branchevervaging)
Een andere keuze die een bedrijf binnen de bedrijfskolom kan maken is parallellisatie. Als een bedrijf dit kiest dan gaat het extra dingen doen naast haar reguliere aanpak. Zo is een breder assortiment gebruiken een vorm van parallellisatie. Een treffend voorbeeld hiervan is dat tankstations tegenwoordig ook supermarktafdelingen hebben of dat supermarkten zoals ALDI en LIDL naast voedsel ook een ruim en wekelijks wisselend assortiment aan huishoudelijke producten, kleding en andere aanbiedingen hebben.
Specialisatie
Het tegenovergestelde van parallellisatie is specialisatie. Het bedrijf kiest er in dat geval voor om zich volledig te gaan focussen op één onderdeel. Zo kan een kledingwinkel beslissen om voortaan alleen maar vrouwenkleding te verkopen en kan een bakker (hypothetisch gezien) kiezen om vanaf nu alleen nog maar stokbroden te gaan bakken.
Toegevoegde waarde
Dan heb je ook nog de toegevoegde waarde, een belangrijk onderdeel van de bedrijfskolom. Eigenlijk is de naam al veelzeggend. Door alle partijen binnen de bedrijfskolom wordt een bepaalde waarde aan het product toegevoegd. Uiteindelijk zal de klant de toegevoegde waarde van dit product betalen. Laten we eens kijken naar een uitleg middels het voorbeeld van het brood.
Allereerst verkoopt de graanboer het graan voor vier cent. Deze schakel voegt dus vier cent waarde toe aan het product. Daarna wil de opkoper graag een paar cent winst maken op de partij graan die hij aan de meelfabriek verkoopt. Als hij het graan voor vier cent opkoopt bij de graanboer en voor zeven cent verkoopt aan de meelfabriek, is de toegevoegde waarde drie cent. In totaal is de toegevoegde waarde daarmee nu zeven cent.
Vervolgens zorgt de meelfabriek ervoor dat er meel van gemaakt wordt dat aan de grossier verkocht wordt voor vijfentwintig cent, waardoor de toegevoegde waarde toeneemt met achttien cent, naar vijfentwintig cent.
Dan komt het product bij de grossier, die vervolgens ook winst wil maken en het meel verkoopt aan de bakker voor zestig cent. Hierdoor komt er nog eens vijfendertig cent toegevoegde waarde bij, waardoor het geheel nu op zestig cent komt.
Als laatste bakt de bakker van dit meel het brood en voegt door het te verkopen voor €2,25 daarmee een waarde toe aan het brood van €1,65. Zoals je ziet is de toegevoegde waarde dus gelijk aan de prijs die de consument uiteindelijk betaalt. Elke schakel in de bedrijfskolom behalve de consument voegt een waarde toe aan het product.
De bedrijfskolom analyseren
Je weet nu wat een bedrijfskolom is en op welke vier manieren een schakel binnen de bedrijfskolom meer macht kan krijgen of efficiënter kan worden. Om te kijken waar jouw organisatie staat en of er nog ruimte is voor verbetering is het verstandig om een bedrijfskolomanalyse te doen. Je neemt hiervoor de bedrijfskolom waar jij in aanwezig bent goed onder de loep.
Zo onderzoek je welke schakels er in jouw bedrijfskolom voorkomen. Zijn dat er veel? En waar zitten die precies? Op deze manier krijg jij helder in beeld hoe de gehele route van jouw product loopt, van oerproducent tot consument.
Dit geeft je inzicht in je eigen vrijheid om te bewegen. Heb je de ruimte om een bepaalde positie binnen je bedrijfskolom in te nemen? Misschien kun je er wel voor kiezen om één van de strategieën (integratie, differentiatie, parallellisatie of specialisatie) toe te passen om zo een stevigere positie in te nemen. Kijk hierbij ook naar waar de meeste macht ligt en waar het meeste wordt verdiend. Misschien zijn er bepaalde partijen binnen jouw bedrijfskolom die noodzakelijk zijn maar die eigenlijk te duur zijn voor jouw gading.
Verschillende stromen
Binnen de bedrijfskolom heb je twee verschillende stromen: enerzijds de informatie- en geldstroom en anderzijds de goederenstroom. De eerstgenoemde gaat van consument richting de oerproducent. De goederenstroom gaat van boven naar beneden en dus van oerproducent naar de consument.
Bepaal waar jij staat en welke strategie je kiest
Inzicht in de bedrijfskolom helpt jou om te bepalen waar je staat en welke strategie je het beste kunt kiezen. Door te weten hoe de schakels om jouw bedrijf heen zich bewegen beslis jij zelf hoe je daarop inspeelt. Zo kun jij voor jouw bedrijf bepalen of het nuttig zal zijn om actie te ondernemen.
